Roszczenie o zapłatę zachowku może powstać nie tylko w przypadku istnienia testamentu, ale także przy jego braku przy dziedziczeniu ustawowym.
Osobą obowiązaną do zapłaty zachowku może być zarówno osoba dziedzicząca w oparciu o testament, jak i osoba dziedzicząca na podstawie ustawy. Ta druga sytuacja może przykładowo wystąpić gdy do substratu zachowku doliczone zostały znacznej wartości darowizny lub zapisy windykacyjne.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 stycznia 2008 r. (III CSK 255/07) „Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 KC”.
Ocena czy w danym wypadku występuje roszczenie o zapłatę zachowku czy też nie niejednokrotnie jest skomplikowane i wymaga znajomości szerokiego orzecznictwa dotyczącego tych kwestii.
Konsultacje dotyczące tego zakresu to jeden z obszarów naszego działania.